Riformi Kostituzzjonali (14) – Diskors Divorzju – Parlament 13 ta’ Lulju 2011

06 Jul Riformi Kostituzzjonali (14) – Diskors Divorzju – Parlament 13 ta’ Lulju 2011

”Wasal iż-żmien għal riformi politiċi ta’ ċerta entità f’din is-soċjetà li qed tinbidel. Wasal iż-żmien li titwieled il-Kostituzzjoni ta’ Malta fl-Unjoni Ewropea, ta’ Malta Ewropea, li tirrifletti l-istadju tal-iżvilupp demokratiku f’pajjiżna.  Wasal iż-żmien li nidfnu għal kollox il-mudell taż-żewġ tribuijiet li jokkupaw territorju wieħed u nsaħħu l-identità ta’ poplu wieħed b’fehmiet differenti.  Wasal iż-żmien li titwieled il-Kostituzzjoni ta’ Malta Ewropea b’istituzzjonjiet iktar b’saħħithom u iktar sodi li jissombilizzaw lil dan l-Istat.  Is-sistema tagħna hija sistema parlamentari, u ma nistgħux inħaddmu mudell presidenzjali mingħajr is-salvagwardji ta’ dik is-sistema presidenzjali.  Fis-sistema presidenzjali għandek elezzjoni separata għal-leġislatura.  Fl-Amerka għandek elezzjoni separata għall-kungress, li mbagħad jaġixxi ta’ check and balance fuq l-eżekuttiv, u allura fuq il-karta nistgħu ngħidu li s-sistema tagħna hija sistema parlamentari.  Hemm bżonn li nkomplu nsaħħu ċ-checks and balances fis-sistema tagħna ħalli din tibqa’ b’saħħitha. 

Sur President, fis-sistema tagħna l-indipendenza tal-ġudikatura tagħna hija soġġetta wkoll għal checks and balances mil-leġislattiv, u allura jien nemmen li jekk inħallu dawn iċ-checks and balances jitmermru bejn it-tliet organi tal-Istat, ikollna biss demokrazija fuq il-karta.  Bla dubju ta’ xejn għandna bżonn parlament iktar b’saħħtu u awtonomu.  Hemm bżonn li l-iStanding Orders ta’ dan il-Parlament jinbidlu biex jiġu jirriflettu r-realtajiet tal-lum, u li l-Parlament ikollu mezzi ta’ komunikazzjoni aħjar.  Nemmen li d-demokrazija hija bbażata wkoll fuq konċett li ħafna drabi neħduh for granted; elettorat informat u edukat.  L-issues politiċi tal-lum huma komplessi u speċjalizzati, u r-rwol tal-media li tinforma lill-pubbliku u żżomm lill-elettorat informat huwa fundamentali u jifforma parti integrali intrinsika mill-proċess demokratiku. 

Sur President, qed nagħmel dawn il-konsiderazzjonijiet fil-konklużjoni tad-diskors tiegħi minħabba li matul dan id-dibattitu dwar id-divorzju kien hemm waqtiet fejn ġew trattati bl-iktar mod dirett temi dwar id-demokrazija u t-tħaddim tagħha f’pajjiżna.  L-iskop tad-demokrazija, dejjem fl-aqwa spirtu tal-verità, huwa li ssaltan ir-rieda tal-maġġoranza.  Id-demokrazija m’hijiex ir-riċerka xjentifika jew il-proċess ġudizzjarju fejn l-iskop aħħari hu li wieħed jasal għall-verità u mbagħad tiġġudika l-istorja.  Il-verità fid-demokrazija hija importanti u hija kruċjali, però l-iktar ħaġa importanti hija li tirrenja r-rieda tal-maġġoranza skont regoli stabbiliti, u mbagħad ikun hemm il-ġudizzju tal-istorja. ”

Abbozz ta’ Liġi li jemenda l-Kodiċi Ċivili (Emenda Nru 2) (Abbozz dwar id-divorzju)  –  Abbozz Nru. 80

Seduta 383               13.7.11           

ONOR. FRANCO DEBONO:  Sur President, nibda biex ngħid li jien qed nieħu gost li dan l-abbozz ta’ liġi mhux se jkun għalih waħdu ġaladarba jsir liġi imma se jiġi inserit fil-Kodiċi Ċivili.  Qed ngħid li ħadt gost b’dan għax jien, proprju bħala chairman tal-Kumitat Magħżul tal-Kamra dwar ir-Rikodifikazzjoni u Konsolidazzjoni ta’ Liġijiet, ħassejt li kienet deċiżjoni tajba li m’għamilniehx, kif ironikament għamilna fl-Att dwar iż-Żwieġ, Kap. 255, liġi ad hoc u minflok daħħalnieh fil-Kodiċi Ċivili.  Fil-fatt nista’ ngħid li hemm qbil bejn il-membri ta’ dan il-kumitat li wħud mill-400 liġi li għandna f’pajjiżna jiġu kkonsolidati f’liġijiet oħrajn sabiex b’hekk fil-liġijiet ta’ Malta jkun hemm iktar harmonization u koerenza.  Semmejt l-Att dwar iż-Żwieġ għax dan huwa Att rilevanti ħafna għall-abbozz ta’ liġi li għandna quddiemna u għalhekk inħoss li għandu jkun wieħed minn dawk l-Atti li wkoll għandu jiġi inserit fil-Kodiċi Ċivili bla iktar dewmien.

Meta jien, flimkien mal-grupp parlamentari, konna qed naraw l-abbozz ta’ liġi li għandna quddiemna, jien tajt il-kontribut tiegħi wkoll billi semmejt kif dan jista’ jittejjeb, u m’għandix dubju li la niġu fi stadju ta’ Kumitat se jkun hemm proposti miż-żewġ naħat tal-Kamra sabiex dan l-abbozz ta’ liġi jkompli jittejjeb.  Jien, kemm bħala avukat kif ukoll bħala membru parlamentari, naf li l-ebda liġi m’hi perfetta u li kieku ngħaddu biss liġijiet perfetti minn dan il-Parlament nispiċċaw biex lanqas biss ngħaddu waħda għax kull liġi jkun fiha x’tista’ ttejjeb, iżżid u tibdel fiha, però żgur li la dan l-abbozz ta’ liġi jasal fi stadju ta’ Kumitat se jkompli jiġi rfinut.

Sur President, meta aħna l-Membri Parlamentari ħadna l-ġurament tal-ħatra, aħna lkoll ħlifna li se nkunu fidili u leali lejn ir-Repubblika ta’ Malta kif ukoll lejn il-Kostituzzjoni tagħha, u tlabna sabiex hekk Alla jgħinna.  Fiż-żmien li kont student fil-Kulleġġ San Alwiġi kellna l-użanza li qabel ma nibdew il-homework jew xi biċċa xogħol oħra niktbu l-ittri “AMDG”, Ad Majorem Dei Gloriam, li jfisser “Għall-Ikbar Glorja t’Alla”.  Dan il-motto, li huwa ta’ Sant’Injazju ta’ Loyola, ifakkarni fil-ġurament tal-ħatra li semmejt.  F’dawk iż-żmenijiet, bħala student fi skola tal-Knisja, jien mhux biss ġejt mgħallem il-valur tad-dixxiplina, il-valur tad-dover u l-valur tas-serjetà, iżda wkoll li nżomm sod anke meta forsi madwari jkun hemm konfużjoni.  Jien ġejt mgħallem ukoll li mhux biżżejjed li nżomm sod għal dak li nemmen fih imma ma nibqax ċass, ma nabdikax, ma nonqosx u ma nfarfarx mir-responsabbiltà imma nsemma’ leħni għal dak li jien nemmen fih.  Dak iż-żmien tgħallimt li m’għandix nastjeni milli nwettaq ir-responsabbiltà tiegħi.  Is-snin li qattajt fi skola tal-Knisja kienu snin li għaġnu fija l-valur tas-sewwa, u għal dan kollu nirringrazzja lill-Ġiżwiti u b’mod ġenerali lill-Knisja Kattolika li f’pajjiżna tagħmel ġid enormi.  Fil-fatt hija rnexxielha tagħmel ġid kbir u għamlet is-soċjetà tagħna dik li hi llum.  Għalhekk mhux biss bħala Kattoliku Nisrani imma wkoll bħala ċittadin ta’ dan il-pajjiż, jien inħeġġeġ lill-Knisja sabiex tkompli tagħti sehemha fil-qasam tal-edukazzjoni, fil-qasam tal-benefiċjenza u f’ħafna oqsma soċjali oħrajn.  Nemmen ukoll li flimkien mal-Istat għandha tibqa’ tagħti s-sehem tagħha f’dik li hi tħejjija għaż-żwieġ.

Issa ħalli niġi biex ngħid xi ħaġa dwar il-Qorti tal-Familja.  Jien nemmen li l-Qorti tal-Familja mxiet ’il quddiem, però dejjem ikun tajjeb li nerġgħu neżaminaw fiex wasalna llum għax fl-opinjoni tiegħi hemm bżonn isiru xi riformi f’din il-qorti.  Anke fir-rigward tal-proċess ta’ medjazzjoni, għalkemm naħseb li dan kien eżerċizzju tajjeb, wasal iż-żmien li nirfinaw dan il-proċess.  Irrid nirrimarka wkoll li jien naqbel mat-twaqqif tal-kumitat dwar il-familja fi ħdan il-Kumitat dwar l-Affarijiet Soċjali għax naħseb li huwa pass fid-direzzjoni t-tajba.  Ara ma jkunx hawn min jagħti l-impressjoni li l-avukati ma jagħmlux ħilithom sabiex huma wkoll ikunu jifformaw parti minn dan il-mekkaniżmu ta’ medjazzjoni bil-għan li ż-żewġ partijiet miżżewġa jerġgħu jirrikonċiljaw.  Fil-fatt ħafna mill-avukati li naf jien jagħmlu ħilithom kollha biex jipprovaw isalvaw iż-żwieġ ta’ individwi li jkunu marru għandhom bil-ħsieb li jisseparaw.

Sur President, ma nistax nagħmel diskors bħal dan mingħajr ma nirringrazzja lill-Prim Ministru li ta free vote ta’ vera lid-Deputati fuq din in-naħa tal-Kamra u, filwaqt li nirrispetta kif se jivvotaw il-Membri Parlamentari sħabi fuq iż-żewġ naħat tal-Kamra, jien għamilt dawn il-konsiderazzjonijiet li se nsemmi.  L-ewwel nett pajjiżna diġà jirrikonoxxi divorzji miksuba f’ġurisdizzjonijiet oħrajn.  It-tieni nett id-divorzju huwa dritt li tista’ tgħid huwa mogħti mid-dinja kollha, inkluż minn pajjiżi Kattoliċi bħal tagħna.  F’referendum Malta u Għawdex huma distrett wieħed, u għalhekk ir-rieda tal-poplu kif espressa fl-eżitu tar-referendum hija waħda univokali u indiviżibbli.  Ir-riżultat ta’ elezzjoni ġenerali jiddetermina l-kompożizzjoni ta’ parlament bil-voti tradotti f’siġġijiet, u jkun il-Kap tal-Istat li mbagħad jagħżel Prim Ministru.  Dan hu iktar evidenti f’ħafna parlamenti madwar id-dinja fejn ikollok koalizzjonijiet. 

Però, kif għedt diġà, f’referendum ikollok riżultat wieħed.  Fir-referendum li għadu kif għadda r-rieda tal-poplu kienet waħda indiviżibbli, “iva” jew “le”, u l-poplu ddeċieda bl-iktar mod ċar li xtaq l-introduzzjoni tad-divorzju f’pajjiżna.  F’elezzjoni ġenerali jkollok gvern, ikollok partiti fl-oppożizzjoni u f’dak il-każ il-maġġoranza tiġi riflessa f’dak li jifforma l-gvern filwaqt li ovvjament il-minoranza tiġi riflessa fil-partit tal-oppożizzjoni.  Però dan ma japplikax fir-rigward tar-referendum li għadu kemm sar f’pajjiżna għax id-domanda kienet sempliċement “iva” jew “le”, u għalhekk l-eżitu finali hu rilevanti.  Il-mezz kif issir il-leġislazzjoni proposta hija permezz tal-vot f’dan il-Parlament, u rrid nagħmilha ċara hawnhekk li f’dan il-każ il-minoranza tista’ tkun rappreżentata biss – u nisħaq fuq il-kelma “biss” – billi tippreżenta l-emendi.  Il-poplu ddeċieda li jrid din il-leġislazzjoni, u allura għalkemm il-minoranza tista’ tkun riflessa fil-liġi, ir-riżultat aħħari ta’ dan il-proċess kollu, ibda mir-referendum u spiċċa bil-vot li se jittieħed illum, se tkun il-leġislazzjoni.  Eventwalment din il-leġislazzjoni se tkun qed taffettwa l-ħajja ta’ dawk in-nies li jidhrilhom li għandhom jagħmlu użu minnha.  Issa min jidhirlu, anke fuq il-kuxjenza tiegħu, li m’għandux jagħmel użu minn din il-leġislazzjoni, ovvjament huwa liberu li ma jagħmilx dan.

Sur President, jien ma naqbilx mad-divorzju u fil-fatt fir-referendum ivvotajt “le”.  Anke fil-kumment li tajt lil “The Sunday Times”, iddikjarajt pubblikament li jien ma naqbilx mad-divorzju, imma fl-istess ħin irrimarkajt li kont se nisma’ u nikkonsidra l-messaġġ tal-poplu, kif fil-fatt għamilt u se nkompli nagħmel.  Ikkonsidrajt li l-poplu esprima xewqa ċara u univokali anke permezz ta’ voter turnout qawwi f’materja li tista’ tgħid tikkonċerna direttament lill-minoranza tal-poplu Malti.  Kif kelli opportunità ngħid diġà, ħadd mhu ikbar mill-partit ħlief il-poplu, u f’dan il-każ il-poplu sovran iddeċieda li ma jikkonfermax il-linja politika tal-Partit Nazzjonalista u li jien kburi li nifforma parti minnu. Dan għandna nifhmuh u demokratikament għandna naċċettawh.  Nistqarr li l-astensjoni qatt ma kienet fuq moħħi għax ċirkostanzi bħal dawn jirrikjedu kuraġġ u rġulija, irrispettivament mid-deċiżjoni li tkun ittieħdet.  Ma nistax inħalli lil ħaddieħor jiddeċiedi filwaqt li jien infarfar, u għalkemm nirrispetta d-deċiżjoni ta’ ħaddieħor, fl-aħħar mill-aħħar jien hekk nifhimha.  Jien inħoss li l-obbligu li għandi li nirrispetta d-deċiżjoni tal-poplu nista’ nwettqu biss permezz tal-vot tiegħi.

Sur President, il-Partit Nazzjonalista għandu s-sinsla fil-fehmiet u fil-prinċipji li jsawruh, u dawn huma dawk li jagħmluna min aħna.  Għalhekk nemmen li l-Partit Nazzjonalista għandu jżomm sod ma’ dak li jemmen, però kif qal il-ħabib tiegħi l-Onor. Mario de Marco, ġaladarba dan il-partit iħaddan it-twemmin Kristjan u l-ideal demokratiku f’miżuri ugwali, ma nistgħux ninjoraw id-deċiżjoni tal-elettorat wara li konna aħna stess li kkonsultajnieh u tlabna l-parir tiegħu.  Huwa veru li dan ir-referendum kien wieħed konsultattiv, però f’pajjiżna dan il-mekkaniżmu għandna.  Ma jfissirx li f’pajjiżi oħra, minbarra r-referendum, m’hemmx ħafna iktar għażliet ta’ demokrazija diretta li jitqiesu li jsaħħu s-sistema, u dan mhuwiex xi tip ta’ dgħufija jew xi ħaġa eċċezzjonali.  Fil-fatt jekk m’iniex sejjer żball riċentement fl-Italja saru xi erba’ referendi f’sessjoni waħda.

Sur President, Partit Nazzjonalista modern mibni u mmexxi minn nies bħal Dr Fenech Adami, Dr Louis Galea u l-mibki Dr Guido de Marco – u hawnhekk nixtieq nagħmel parentesi biex nieħu l-opportunità li ningħaqad mal-bqija tal-Kamra u nagħti l-kondoljanzi tiegħi lill-familjari tas-Sinjura Fenech Adami, li l-bieraħ għamel diskors emottiv dwarha l-Onor. Beppe Fenech Adami – dejjem kien partit viżjonarju; partit li jara fil-bogħod dak li ħaddieħor ma jkunx qed jara jew li forsi ħaddieħor jibda jarah biss iktar tard.  Dak huwa l-viżjonarju.  L-oppost tal-viżjonarju huwa dak li jonqos li jara dak li kulħadd ikun qed jara u li jirrifjuta li jara saħansitra the writing on the wall.  Fl-opinjoni tiegħi, lanqas ma nistgħu nużaw il-kuxjenza bħal calculator fejn nara kif se jivvota ħaddieħor biex imbagħad nikkalkola kif nista’ nivvota jien, u jidhirli li dan m’għandux ikun il-mod kif jien nasal għall-konsiderazzjoni tiegħi.  Jien kont lest li f’dan il-Parlament, fuq issue ta’ drittijiet fundamentali – u kulħadd jaf għalxiex qed nagħmel riferenza – anke jien waħdi, nibgħat il-messaġġ li pajjiżna kien qiegħed jonqos milli jimplimenta dritt fundamentali kif interpretat mill-Qorti Ewropea; id-dritt t’assistenza legali meta persuna tkun arrestata.  Fil-fatt ma ddejjaqt xejn li nkun waħdi biex insemma’ leħni għal dan id-dritt fundamentali tal-bniedem.  Irridu nifhmu min aħna, minn fejn ġejna, kif wasalna s’hawn kif ukoll fejn sejrin.  Bħalma qal il-kollega ħabib tiegħi, l-Onor. Ċensu Galea – deputat li minkejja li ilu snin twal fil-Parlament għadu żagħżugħ fl-ispirtu parlamentari, u dan huwa żgur għaliex jattendi dejjem u jipparteċipa b’mod qawwi – irridu niffaċċjaw ir-realtà ta’ soċjetà li qed tinbidel u tevolvi f’raħal globalizzat, bħalma wara kollox qed isir f’soċjetajiet oħra, u aħna bħala politiċi u mexxejja ta’ din is-soċjetà rridu nieħdu in konsiderazzjoni dan kollu.  Irridu naqdfu għax jekk ma nagħmlux hekk, lanqas biss inkunu nistgħu nibqgħu fejn inkunu għax il-kurrent ikaxkarna lura.  Din darba smajtu jgħidha l-Imħallef Meli meta kien għadu maġistrat, u fil-fatt kont ħadt nota tagħha għax kienet xi ħaġa li laqtitni.

Wasal iż-żmien għal riformi politiċi ta’ ċerta entità f’din is-soċjetà li qed tinbidel. Wasal iż-żmien li titwieled il-Kostituzzjoni ta’ Malta fl-Unjoni Ewropea, ta’ Malta Ewropea, li tirrifletti l-istadju tal-iżvilupp demokratiku f’pajjiżna.  Wasal iż-żmien li nidfnu għal kollox il-mudell taż-żewġ tribuijiet li jokkupaw territorju wieħed u nsaħħu l-identità ta’ poplu wieħed b’fehmiet differenti.  Wasal iż-żmien li titwieled il-Kostituzzjoni ta’ Malta Ewropea b’istituzzjonjiet iktar b’saħħithom u iktar sodi li jissombilizzaw lil dan l-Istat.  Is-sistema tagħna hija sistema parlamentari, u ma nistgħux inħaddmu mudell presidenzjali mingħajr is-salvagwardji ta’ dik is-sistema presidenzjali.  Fis-sistema presidenzjali għandek elezzjoni separata għal-leġislatura.  Fl-Amerka għandek elezzjoni separata għall-kungress, li mbagħad jaġixxi ta’ check and balance fuq l-eżekuttiv, u allura fuq il-karta nistgħu ngħidu li s-sistema tagħna hija sistema parlamentari.  Hemm bżonn li nkomplu nsaħħu ċ-checks and balances fis-sistema tagħna ħalli din tibqa’ b’saħħitha. 

Sur President, fis-sistema tagħna l-indipendenza tal-ġudikatura tagħna hija soġġetta wkoll għal checks and balances mil-leġislattiv, u allura jien nemmen li jekk inħallu dawn iċ-checks and balances jitmermru bejn it-tliet organi tal-Istat, ikollna biss demokrazija fuq il-karta.  Bla dubju ta’ xejn għandna bżonn parlament iktar b’saħħtu u awtonomu.  Hemm bżonn li l-iStanding Orders ta’ dan il-Parlament jinbidlu biex jiġu jirriflettu r-realtajiet tal-lum, u li l-Parlament ikollu mezzi ta’ komunikazzjoni aħjar.  Nemmen li d-demokrazija hija bbażata wkoll fuq konċett li ħafna drabi neħduh for granted; elettorat informat u edukat.  L-issues politiċi tal-lum huma komplessi u speċjalizzati, u r-rwol tal-media li tinforma lill-pubbliku u żżomm lill-elettorat informat huwa fundamentali u jifforma parti integrali intrinsika mill-proċess demokratiku. 

Sur President, qed nagħmel dawn il-konsiderazzjonijiet fil-konklużjoni tad-diskors tiegħi minħabba li matul dan id-dibattitu dwar id-divorzju kien hemm waqtiet fejn ġew trattati bl-iktar mod dirett temi dwar id-demokrazija u t-tħaddim tagħha f’pajjiżna.  L-iskop tad-demokrazija, dejjem fl-aqwa spirtu tal-verità, huwa li ssaltan ir-rieda tal-maġġoranza.  Id-demokrazija m’hijiex ir-riċerka xjentifika jew il-proċess ġudizzjarju fejn l-iskop aħħari hu li wieħed jasal għall-verità u mbagħad tiġġudika l-istorja.  Il-verità fid-demokrazija hija importanti u hija kruċjali, però l-iktar ħaġa importanti hija li tirrenja r-rieda tal-maġġoranza skont regoli stabbiliti, u mbagħad ikun hemm il-ġudizzju tal-istorja. 

Ħadt gost nisma’ lill-ħabib u kollega tiegħi l-Onor. David Agius itenni dak li kelli l-opportunità ngħid jien ukoll f’dan il-Parlament, ċioè li deputat m’huwiex delegat tal-partit.  Jien kburi u leali lejn il-Partit Nazzjonalista, partit viżjonarju li ttrasforma lil dan il-pajjiż, però fl-istess waqt l-ewwel u qabel kollox jien rappreżentant tal-poplu.  Din hija s-sistema parlamentari u l-Kostituzzjoni tagħna!  Jien rappreżentant tal-poplu elett f’isem partit li ilni snin nimmilita fih sa minn meta kont student l-università fejn dak iż-żmien, minflok ma kont dħalt f’xi waħda mill-għaqdiet tal-istudenti, ikkontestajt fl-elezzjoni ġenerali.  Fil-fatt l-ewwel elezzjoni ġenerali li kont ikkontestajt kienet fl-1998, meta dak iż-żmien, nerġa’ ngħid, jien kont għadni student.  Il-proċess demokratiku li, kif diġà spjegajt, hemm bżonn inkomplu nsaħħuh, huwa fundamentali sabiex il-poplu jimxi ’l quddiem u jsib il-milja tiegħu.  Għaldaqstant ejjew inħaddmu dan il-proċess demokratiku u anke l-attività politika tagħna f’ġieħ is-sewwa, iżda b’rispett suprem lejn il-maġġoranza u, kif tgħallimt mingħand il-Ġiżwiti, dan jien nagħmlu għall-Ikbar Glorja t’Alla.  Kull wieħed minna hawn ġew ġie elett fi ħdan il-grupp politiku tiegħu biex jaqdi d-dover tiegħu b’lealtà lejn ir-Repubblika ta’ Malta, u Hekk Alla Jgħinna. 

Kif għedt diġà, irridu nabbandunaw kompletament il-mudell ta’ żewġ tribujiet u minflok inħaddnu l-mudell ta’ poplu wieħed.  Irridu nifhmu u nsaħħu permezz ta’ riformi l-istituzzjonijiet tal-Istat, li jaqduna u li jirrappreżentaw il-kontinwità tal-istess Stat.  Imbagħad f’dan il-kwadru b’saħħtu u usa’ jkollna opinjonijiet varji mmanifestati u mħaddma b’sistema trasparenti ta’ partiti politiċi. Sur President, se nieħu l-opportunità biex f’dan id-dibattitu storiku għal pajjiżna u f’dan il-Parlament li huwa r-ruħ tad-demokrazija, kif iddeskrivieh il-Prof. Jerzy Buzek meta indirizza lill-Parlament Malti, nappella għall-intervent tal-President tar-Repubblika kif ukoll tal-iSpeaker, żewġ figuri li jirrappreżentaw l-għaqda f’pajjiżna, sabiex nibdew – jew inkomplu fejn ħallejna – folja ġdida fid-diskussjonijiet bil-għan li nirriformaw dawk l-istituzzjonijiet li jifformaw is-sinsla tal-Istat Malti.  B’hekk aħna, bħala mexxejja ta’ dan il-poplu, ma nibqgħux ċassi quddiem ir-realtajiet ta’ din is-soċjetà li qed tinbidel u jkollna viżjoni għall-futur.  Grazzi, Sur President.