Mument krucjali

20 Nov 2015 Mument krucjali

Ilu snin jinhass l-bzonn li l-iStanding Orders tal-Parlament Malti jigu aggornati. Jien tkellimt dwar dan l-bzonn meta kont fil-Parlament, fil-kuntest tar-Riforma Kostituzzjonali li proponejt. L-iStanding Orders huma r-regoli ta’ kif jithaddem l-Parlament.

Jekk dawn l-iStanding Orders mhux se jigu mibdula issa, b’mod li jippermettu lid-deputat indipendenti l-Onor Farrugia li twettaq d-doveri Parlamentari b’mod shih u bl-akbar dinjita’, nibza’ li din tista’ tkun daqqa ta’ harta serja lil process ta’ Riforma Kostituzzjonali li beda bid-dhul fis-sehh tal-Ligi dwar l-Finanzjament tal-Partiti li kont prezentajt jien fil-Parlament f’Jannar 2012 u li se tidhol fis-sehh dalwaqt.

Kull deputat sew jekk fi hdan partit sew jekk indipendenti,  ghandu dritt jikkontribwixxi bl-aktar mod shih u dinjituz fil-hajja Parlamentari, u ebda deputat m’ghandu jitpogga f’xi sitwazzjoni li jitlob karita’ sabiex jaghti sehmu. Dan emmint fih meta kont deputat u ghadni nemmen fih illum.

Din hija l-konsistenza li dejjem emmint fiha.

Nemmen li din hi opportunita’ eccezzjonali sabiex wiehed juri li jemmen f’dan l-process ta’ riforma kostituzzjonali bis-serjeta u jippermetti lil kull deputat jwettaq d-doveri tieghu b’mod shih u bl-akbar serenita’.

Dan kollu kont shaqt dwaru f’diskors Parlamentari fit-13 ta’ Lulju 2011 fil-Parlament u nikkwota –

” . . . . .  Wasal iż-żmien għal riformi politiċi ta’ ċerta entità f’din is-soċjetà li qed tinbidel. Wasal iż-żmien li titwieled il-Kostituzzjoni ta’ Malta fl-Unjoni Ewropea, ta’ Malta Ewropea, li tirrifletti l-istadju tal-iżvilupp demokratiku f’pajjiżna.  Wasal iż-żmien li nidfnu għal kollox il-mudell taż-żewġ tribuijiet li jokkupaw territorju wieħed u nsaħħu l-identità ta’ poplu wieħed b’fehmiet differenti.  Wasal iż-żmien li titwieled il-Kostituzzjoni ta’ Malta Ewropea b’istituzzjonjiet iktar b’saħħithom u iktar sodi li jissombilizzaw lil dan l-Istat.  Is-sistema tagħna hija sistema parlamentari, u ma nistgħux inħaddmu mudell presidenzjali mingħajr is-salvagwardji ta’ dik is-sistema presidenzjali.  Fis-sistema presidenzjali għandek elezzjoni separata għal-leġislatura.  Fl-Amerka għandek elezzjoni separata għall-kungress, li mbagħad jaġixxi ta’ check and balance fuq l-eżekuttiv, u allura fuq il-karta nistgħu ngħidu li s-sistema tagħna hija sistema parlamentari.  Hemm bżonn li nkomplu nsaħħu ċ-checks and balances fis-sistema tagħna ħalli din tibqa’ b’saħħitha. 

Sur President, fis-sistema tagħna l-indipendenza tal-ġudikatura tagħna hija soġġetta wkoll għal checks and balances mil-leġislattiv, u allura jien nemmen li jekk inħallu dawn iċ-checks and balances jitmermru bejn it-tliet organi tal-Istat, ikollna biss demokrazija fuq il-karta.  Bla dubju ta’ xejn għandna bżonn parlament iktar b’saħħtu u awtonomu.  Hemm bżonn li l-iStanding Orders ta’ dan il-Parlament jinbidlu biex jiġu jirriflettu r-realtajiet tal-lum, u li l-Parlament ikollu mezzi ta’ komunikazzjoni aħjar.  Nemmen li d-demokrazija hija bbażata wkoll fuq konċett li ħafna drabi neħduh for granted; elettorat informat u edukat.  L-issues politiċi tal-lum huma komplessi u speċjalizzati, u r-rwol tal-media li tinforma lill-pubbliku u żżomm lill-elettorat informat huwa fundamentali u jifforma parti integrali intrinsika mill-proċess demokratiku. . . . .”