Twelid tar-Riforma tal-Gustizzja – Mozzjoni Privata dwar Riformi Magguri fil-Gustizzja u Intern – 8 ta’ Novembru 2011

12 May Twelid tar-Riforma tal-Gustizzja – Mozzjoni Privata dwar Riformi Magguri fil-Gustizzja u Intern – 8 ta’ Novembru 2011

Plenary 489 12-06-2012 1800hrs Dwar il-Qasam tal-Gustizzja

Plenary 491 19-06-2012 1800hrs Qasam dwar il-gustizzja

Plenary 492 20-06-2012 1800hrs Qasam tal-Gustizzja

Mozzjoni Nru 260.

L-Onor. Franco Debono MP jipproponi li:

PERESS ILLI l-Prim Imħallef fil-ftuħ tas-sena forensi saħaq illi jista’ jkun il-Gvern mhux jagħti l-importanza li jixraq lis-settur tal-ġustizzja kif qed jagħmel lil ċerti setturi tal-ekonomija, u peress illi l-ġustizzja, f’demokrazija, f’kull żmien, għandha tingħata importanza xierqa, għax hija waħda mill-komponenti essenzjali  tad-demokrazija; PERESS ILLI ilni għal dawn l-aħħar snin nattira l-attenzjoni, permezz ta’ diskorsi ripetuti f’dan il-Parlament, fil-mezzi tax-xandir u b’mezzi oħra, kif ukoll internament fil-partit b’mod assidwu, illi fl-oqsma tal-ġustizzja u intern (li fil-maġġoranza kbira tal-pajjiżi tal-Unjoni Ewropea huma żewġ dekasteri separati), hemm bżonn riformi kbar, li jinċidu wkoll fuq it-tħaddim tad-demokrazija u fuq il-libertajiet u drittijiet fundamentali kemm fir-riżorsi umani, kemm fit-tagħmir kif ukoll f’xi setturi, fil-­mentalità u fl-atteġġjament, u msemmi fosthom, imma mhux biss, il-­kwistjonijiet dwar:

1.      filwaqt li ninnota l-progress kbir li sar fl-aħħar għaxar snin fil-korp tal-Pulizija nissuġġerixxi r-riżoluzzjoni tal-pendenzi dwar il-union tal-pulizija kif ukoll il-pagamenti tal-arretrati dovuti tal-overtime tal-pulizija, li għandu jkun dejjem korp motivat u enerġetiku;

2.      is-separazzjoni bejn il-funzjonijiet investigattivi u dawk ta’ prosekuzzjoni fil-Korp tal-Pulizija;

3.      tagħmir ta’ apparat forensiku fosthom apparat tad-DNA, fil-kuntest usa ta’ laboratorju forensiku f’saħħtu, (illi llum huwa kważi ineżistenti) illi huwa fundamentali għall-ħidma tal-pulizija;

4.      is-separazjoni bejn il-funzjoni inkwirenti u dik ġudikanti tal-maġistrati, sabiex jitwaqqaf pool ta’ maġistrati speċjalizzati u ffukati full-time fuq l-inkjesti;

5.      tiġi riveduta l-proċedura tal-eliġibilità u l-ħatra tal-esperti, kif ukoll l-introduzzjoni tal-possibilità tal-produzzjoni ta’ esperti ex parte;

6.      id-dritt tal-avukat matul l-interrogazzjoni fir-rispett lejn id­-deċiżjonijiet tal-Qorti Ewropea, kif ukoll ir-rule of disclosure, u materji oħra anċillari;

7.      reviżjoni u ri-definizzjoni ta’ ċerti poteri tal-Avukat Ġenerali, kif ukoll id-dover li jagħti raġunijiet għad-deċiżjonijiet tiegħu f’ċerti ċirkostanzi;

8.      riforma radikali fil-proċedura penali, inkluż tal-preżentati u rinviji;

9.      reviżjoni u riforma tal-Uffiċċju tal-Avukat tal-Għajnuna Legali, sabiex wieħed jassigura illi min m’għandux mezzi jinkariga avukat privat ikollu d-dritt kostituzzjonali għal difiża adegwatament salvagwardjat;

10.  riforma fil-qorti tal-familja, fejn il-medjazzjoni permezz ta’ medjaturi part-time tiġi analizzata u jekk hemm bżonn riveduta;

11.  reviżjoni tal-ammont ta’ snin, u l-esperjenza rikjesti għal ħatra tal-­ġudikanti, kif ukoll il-proċedura kollha kemm hi tal-mod tal-­għażla, u l-età tal-irtirar, flimkien mal-kundizzjonijiet tax-xogħol tal-ġudikanti;

12.  eżami bir-reqqa tal-konsegwenzi tal-eżitu tal-aħħar proċedura ta’ impeachment, tal-effikaċja ta’ dan il-mekkaniżmu u l-Kummissjoni għall-Amministrazzjoni tal-Ġustizzja kif jeżisti fil-preżent, bħala check and balance kostituzzjonali ta’ importanza, u jekk hemmx bżonn ta’ reviżjoni;

13.  li jdaħħal fis-seħħ bla dewmien l-att dwar il-ġustizzja riparatriċi, li jsaħħaħ ukoll id-drittijiet tal-vittmi, kif ukoll riformi estensivi fid-diversi aspetti tal-Faċilità Korrettiva ta’ Kordin;

14.  li titwaqqaf drug court, li dwarha diskussjonijiet ilhom sejrin snin sħaħ

15.  jittieħdu passi konkreti sabiex id-dokument maħruġ mill-Kamra tal-Avukati ‘Regulating the legal profession in the 21st Century’, li għandu jirregola l-professjoni legali, jiġi diskuss, analizzat u implimentat permezz ta’ liġi;

16.  jiġi kkunsidrat jekk wasalx iż-żmien illi l-warrants għal ċerti interċettazzjonijiet (li jikkonċernaw kriminalità u mhux sigurtà nazzjonali) mis-Servizz ta’ Sigurtà jitneħħew minn taħt l-awtorità politika tal-Ministru u jgħaddu għand l-awtoritajiet investigattivi jew ġudizzjarji;

17.  illi jitneħħa l-libell kriminali, kif ukoll jiġi rivedut l-ammont massimu ta’ danni li jista’ jiġi kkundannat iħallas min ikun ħati ta’ libell sabiex jirrifletti l-ħsara kaġunata mill-istess, tenut kont ukoll tal-mezzi ta’ komunikazzjoni inkluż l-internet, u l-kawżi ta’ libell għandhom jinstemgħu mill-Qrati Superjuri preseduti minn Imħallef;

18.  li jiġu riveduti l-entry requirements preżentement laxki iż-żejjed, għad-dħul fil-kors tal-liġi, sabiex jiġi mħares il-livell u l-prestiġju tal-professjoni legali;

19.  li tiġi riveduta b’mod radikali is-sistema ta’ ġustizzja fil-qasam tal-­minorenni;

20.  li tiġi msaħħa l-librerija tal-Qrati tal-Ġustizzja;

21.  li jiġu konsolidati l-Kumitat Parlamentari għall-Kodifikazzjoni u Konsolidazzjoni tal-Liġijiet u l-Law Commission sabiex ikomplu jiġu aġġornati, rikodifikati u konsolidati l-liġijiet ta’ pajjiżna;

22.  li tiġi eżaminata bir-reqqa s-sitwazzjoni li qed tiżviluppa, inkluż fit-­Tribunal tat-Talbiet Żgħar, tribunali varji, medjazzjonijiet, u arbitraġġi fejn f’pajjiż żgħir, ammont sostanzjali ta’ litiġi qed tkun determinata minn persuni li mhumiex ġudikanti ai termini tal-Kostituzzjoni, imma ġudikanti part-time, u b’mod partikulari l-­konsegwenzi ta’ sentenza kostituzzjonali riċenti dwar forced arbitration;

23. li titwaqqaf Qorti Suprema;

24. li tigi msahha s-sitema tal-guri;

PERESS ILLI minkejja s-sejħiet kostanti, kemm internament, kemm fil-­parlament, kif ukoll f’fora oħra, inkluż fil-mezzi tax-xandir f’ħafna minn dawn l-oqsma baqa’ jew ma sar xejn jew l-affarijiet mexjin bil-mod immens, f’dawn l-oqsma tant sensittivi u importanti, li għandhom impatt fuq il-libertà u d-drittijiet fundamentali u li għandhom importanza mill­-inqas dwar is-settur ekonomiku;

GĦALDAQSTANT nipproponi li din il-Kamra tar-Rappreżentanti tiddiskuti dawn il-materji, u tirrisolvi dwar dawk il-miżuri u passi li għandhom jittieħdu u b’liema mod.

Onro Dott Franco Debono LL.D., M.P.

8.11.11